1. هدف اصلی فصل صفر در مجموعه آموزشی Civil 3D آبادراه چیست؟

فصل صفر به عنوان یک مقدمه و آشنایی سریع و کلی با نرم‌افزار Civil 3D طراحی شده است. هدف آن است که مخاطبان، به ویژه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، بدون ورود به جزئیات زیاد، با مفاهیم اصلی و قابلیت‌های کلیدی نرم‌افزار آشنا شوند. این فصل به موضوعاتی مانند ساخت سطح توپوگرافی، ترسیم مسیرها، پلان هندسی، پروفیل طولی، محاسبه احجام عملیات خاکی و منحنی بروگنر به صورت اجمالی می‌پردازد. تاکید بر دسترسی آسان به محتوا از طریق تلگرام، آپارات، اینستاگرام و یوتیوب و همچنین وب‌سایت آبادراه است.

برای تهیه نقشه‌های توپوگرافی با استفاده از این ابزارها، ابتدا باید Google Earth را نصب و فعال کرد. سپس، منطقه مورد نظر برای تهیه توپوگرافی را در Google Earth پیدا کرده و با استفاده از ابزار Polygon یک محدوده برای آن مشخص می‌کنیم. این محدوده را با فرمت KMZ ذخیره کرده و سپس در نرم‌افزار Global Mapper باز می‌کنیم. در Global Mapper، با استفاده از گزینه Download Online Imagery/Topographic Maps که معمولاً سنجنده ASTER را پیشنهاد می‌دهد، داده‌های ارتفاعی منطقه را دانلود می‌کنیم. پس از اتصال به اینترنت و بارگذاری فایل، آن را با فرمت DEM ذخیره می‌کنیم. قبل از اکسپورت، اطمینان حاصل شود که سیستم مختصات Projection در Global Mapper بر روی UTM تنظیم شده باشد. در نهایت، در Civil 3D یک فایل جدید ساخته و با استفاده از Create Surface From DEM فایل DEM ذخیره‌شده را فراخوانی می‌کنیم تا سطح توپوگرافی ایجاد شود.

کریدور در Civil 3D از ترکیب سه مولفه اصلی تشکیل می‌شود: پلان هندسی Alignment، پروفیل طولی Profile که شامل خط پروژه است، و مقطع عرضی تیپ Assembly. برای ساخت کریدور، از منوی Corridor و گزینه Create Corridor استفاده می‌شود. در این مرحله، باید نام کریدور، مسیر Alignment، خط پروژه Profile و مقطع عرضی Assembly را به درستی انتخاب کرد. انتخاب اشتباه پروفیل مثلاً انتخاب سطح زمین طبیعی به جای خط پروژه می‌تواند منجر به کریدوری با شکل غیرمتعارف و نادرست شود. همچنین، تنظیمات مربوط به فرکانس برش Edit Frequencies در طول مسیر، بر دقت کریدور و مقاطع عرضی آن تأثیر می‌گذارد. پس از ساخت کریدور، می‌توان سطوح بالایی Top و پایینی Datum راه را برای محاسبات حجمی ایجاد کرد و با استفاده از Corridor Extents as Outer Boundary مرزهای سطوح را دقیق‌تر تنظیم نمود.

برای محاسبه احجام عملیات خاکی، ابتدا باید سطوح بالایی Top و پایینی Datum راه را در کریدور ایجاد کرده و مرزهای آن‌ها را دقیقاً با کریدور منطبق نمود. سپس، با استفاده از ابزار Sample Lines در طول مسیر، مقاطع عرضی را در فواصل مشخص مثلاً 45 متر در پیچ‌ها و مستقیم‌ها، به همراه ابتدا و انتهای مسیر ایجاد می‌کنیم. پس از آن، از منوی Section و گزینه Compute Material استفاده کرده و مسیر، گروه مقاطع عرضی و سطوح Top و Datum را انتخاب می‌کنیم. نرم‌افزار به صورت خودکار، مناطق خاکبرداری قرمز و خاکریزی سبز را هاشور می‌زند. برای نمایش جدول احجام، از Add Tables و گزینه Total Volume استفاده می‌کنیم. این جدول شامل کیلومتراژ، مساحت خاکریزی و خاکبرداری Fill Area, Cut Area، حجم خاکریزی و خاکبرداری Fill Volume, Cut Volume و حجم تجمعی Cumulative برای هر کیلومتراژ است. همچنین، می‌توان منحنی بروگنر Mass Haul Diagram را برای مدیریت بهینه احجام ترسیم کرد.

شیت‌بندی به فرآیند آماده‌سازی نقشه‌ها برای چاپ و مستندسازی اطلاق می‌شود. در Civil 3D، این کار از طریق View Frames و Sheets انجام می‌شود. ابتدا با استفاده از Create View Frames از منوی Plan Production Tools، کادرهایی View Frames در طول مسیر ایجاد می‌کنیم که نشان‌دهنده بخش‌هایی از پلان و پروفیل برای چاپ هستند. این کادرها می‌توانند با مقیاس و اندازه کاغذ مشخص مثلاً A1 با مقیاس 1:500 تنظیم شوند. سپس، با Create Sheets معمولاً در همان منوی Plan Production Tools، بر اساس View Frameهای ایجاد شده، شیت‌های نهایی را تولید می‌کنیم. می‌توان انتخاب کرد که هر شیت در یک فایل جدید یا همه شیت‌ها در همان فایل فعلی ایجاد شوند. این فرآیند امکان چاپ نقشه‌های پلان، پروفیل و جداول مربوطه را به صورت منظم و استاندارد فراهم می‌آورد.

استایل‌ها نحوه نمایش و ظاهر عناصر مختلف در Civil 3D مانند نقاط، مسیرها، سطوح و پروفیل‌ها را کنترل می‌کنند، در حالی که برچسب‌ها اطلاعات متنی مربوط به آن عناصر را نمایش می‌دهند. استایل‌ها از طریق تب Settings در Toolspace قابل دسترسی هستند. هر عنصری دارای یک استایل پیش‌فرض است که می‌توان آن را ویرایش یا کپی جدیدی از آن ایجاد کرد. برای ویرایش یک استایل، می‌توان رنگ، ضخامت خط، نوع خط، اندازه مارکر، و نمایش یا عدم نمایش اجزای آن را تغییر داد. برای برچسب‌ها، می‌توان محتوای اطلاعاتی مانانند مختصات، ارتفاع، شیب، طول و شعاع، اندازه متن، فونت، چرخش، فاصله از عنصر، و همچنین ویژگی‌های بصری مانند کادر پس‌زمینه Background Mask را تنظیم کرد. این قابلیت‌ها به کاربر اجازه می‌دهند تا نقشه‌های خود را به صورت حرفه‌ای و با اطلاعات دقیق و خوانا ارائه دهند.

برای انتقال فایل‌های Civil 3D به نسخه‌های قدیمی‌تر یا نرم‌افزارهای CAD دیگر، می‌توان از گزینه‌های Export در منوی File استفاده کرد. گزینه Export to AutoCAD امکان ذخیره فایل در فرمت‌های DWG قدیمی‌تر مثلاً AutoCAD 2010 را فراهم می‌کند، اما در این حالت، آبجکت‌های Civil 3D به عناصر ساده CAD تبدیل می‌شوند و قابلیت ویرایش Civil 3D خود را از دست می‌دهند. راه حل بهتر، Export to LandXML است. این فرمت، داده‌های Civil 3D مانند نقاط، سطوح، مسیرها و پروفیل‌ها را در قالبی قابل خوانش برای نرم‌افزارهای دیگر حتی نسخه‌های مختلف Civil 3D ذخیره می‌کند و امکان حفظ ساختار و ویژگی‌های Civil 3D را تا حد زیادی فراهم می‌آورد. همچنین، برای تبادل اطلاعات با نرم‌افزارهای BIM مانند Revit یا ArchiCAD، می‌توان از فرمت IFC استفاده کرد که یک استاندارد جهانی است.